Lịch Sử Dòng Họ Nguyễn Việt Nam

Trong lịch sử Việt Nam, đã có nhiều trường hợp và sự kiện khiến hàng loạt người phải đổi tên họ thành họ Nguyễn. Điển hình trong số đó có thể kể đến việc thay đổi triều đại vào cuối thời nhà Lý và nhà Mạc.

Năm 1232, nhà Lý suy vong, Trần Thủ Độ đã buộc con cháu họ Lý đổi sang họ Nguyễn với lý do phạm húy, bởi lẽ ông nội của vua Trần Thái Tông tên là Trần Lý. Nguyễn Trãi chép: "Triều Trần kiêng húy vị tổ, đổi chữ Lý ra chữ Nguyễn..."[2] Năm 1592, nhà Mạc suy tàn, một số con cháu họ Mạc cũng đổi sang họ Nguyễn.

Gia Long, hoàng đế đầu tiên nhà Nguyễn. Trong lịch sử Việt Nam, có hai triều đại chính thức mang họ Nguyễn là nhà Tây Sơn và nhà Nguyễn. Nhà Nguyễn có nguồn gốc từ lực lượng chúa Nguyễn cát cứ ở Đàng Trong; nhà Tây Sơn có nguồn gốc từ họ Hồ, tuy nhiên đã đổi thành họ Nguyễn. Lực lượng cát cứ của chúa Nguyễn bắt đầu vào năm 1558 dưới triều Lê trung hưng khi Nguyễn Hoàng được cử vào trấn giữ vùng đất Thuận Hóa và kéo dài đến năm 1777 khi Nguyễn Phúc Dương bị quân Tây Sơn giết chết. Năm 1778, nhà Tây Sơn chính thức được lập nên ở Đàng Trong khi Nguyễn Nhạc tự xưng Hoàng đế. Năm 1788, hoàng đế Lê Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh để tiêu diệt nhà Tây Sơn. Cùng năm, nhà Thanh cử quân sang Đại Việt. Nguyễn Huệ được anh trai Nguyễn Nhạc nhường ngôi và nhanh chóng dẫn quân ra bắc để đẩy lùi quân Thanh. Năm 1789, quân Tây Sơn do Nguyễn Huệ chỉ huy đánh tan quân Mãn Thanh của Tôn Sĩ Nghị, Lê Chiêu Thống chạy trốn sang Trung Quốc, nhà Hậu Lê chính thức chấm dứt. Năm 1792, Nguyễn Huệ qua đời, con trai là Nguyễn Quang Toản kế ngôi.

Năm 1780, Nguyễn Ánh xưng Nguyễn vương ở Nam Định, tiếp tục kéo dài lực lượng chúa Nguyễn. Đến năm 1802, Nguyễn Ánh chiếm được Thăng Long, nhà Tây Sơn chính thức sụp đổ, nhà Nguyễn được thành lập. Nhà Nguyễn trải qua 13 đời hoàng đế, kéo dài 143 cho đến năm 1945 thì chấm dứt khi Bảo Đại chính thức thoái vị.

- Nhân vật tiêu biểu

Triều đại phong kiến
Lực lượng cát cứ Chúa Nguyễn:
Chúa: Nguyễn Hoàng, Nguyễn Phúc Nguyên, Nguyễn Phúc Lan, Nguyễn Phúc Tần, Nguyễn Phúc Thái, Nguyễn Phúc Chu, Nguyễn Phúc Chú, Nguyễn Phúc Khoát, Nguyễn Phúc Thuần, Nguyễn Phúc Dương.
Thân tộc:
Tôn Thất Hiệp, tướng lĩnh chúa Nguyễn.
Công nữ Ngọc Cầu, em họ và cũng là thiếp của chúa Vũ Nguyễn Phúc Khoát.
Công nữ Ngọc Hoa, con gái nuôi của chúa Sãi, sau được gả cho Araki Soutaro.
Công nữ Ngọc Khoa, con gái thứ ba của chúa Sãi, được gả cho vua Chiêm Thành là Po Romê vào năm Tân Mùi (1631).
Công nữ Ngọc Vạn, con gái thứ hai của chúa Sãi, được gả cho vua Chân Lạp là Chey Chetta II.
Nhà Tây Sơn:
Hoàng đế: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Quang Toản
Thân tộc:
Nguyễn Lữ: em trai Nguyễn Nhạc và Nguyễn Huệ, 1 trong 3 thủ lĩnh của phong trào Tây Sơn, Đông Định vương của nhà Tây Sơn.
Nguyễn Văn Bảo: con trai Nguyễn Nhạc, được phong làm thế tử trước khi cha lên ngôi hoàng đế vào năm 1788.
Nguyễn Quang Thùy: con trai Nguyễn Huệ.
Nhà Nguyễn: Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức, Dục Đức, Hiệp Hòa, Kiến Phúc, Hàm Nghi, Đồng Khánh, Thành Thái, Duy Tân, Khải Định, Bảo Đại.
Chính trị gia phong kiến
Nguyễn Bá Lân, nhà thơ và là đại quan nhà Lê trung hưng
Nguyễn Bỉnh Khiêm, Trạng nguyên Việt Nam
Nguyễn Công Trứ, nhà quân sự, kinh tế, nhà thơ thời Nguyễn.
Nguyễn Cửu Đàm, tướng lĩnh, nhà doanh điền thời chúa Nguyễn.
Nguyễn Danh Nho là danh sĩ và là quan nhà Lê trung hưng trong lịch sử Việt Nam.
Nguyễn Duy Thì, đại thần và nhà ngoại giao nhà Lê
Nguyễn Đăng Đạo, Lưỡng quốc trạng nguyên
Nguyễn Đình Tựu, quan nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.
Nguyễn Huy Oánh: đại thần, nhà văn thời Lê trung hưng trong lịch sử Việt Nam.
Nguyễn Hữu Dật, đại công thần của chúa Nguyễn
Nguyễn Hy Quang (1634-1692), danh thần nhà Hậu Lê
Nguyễn Nghiêu Tư: Trạng nguyên cao tuổi nhất trong lịch sử Việt Nam
Nguyễn Như Đổ: nhà chính trị, nhà ngoại giao, nhà thơ, nhà giáo dục thời Lê sơ
Nguyễn Quan Quang: Trạng nguyên đầu tiên
Nguyễn Sinh Sắc, quan lại nhà Nguyễn, thân sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nguyễn Sư Mạnh: lưỡng quốc thượng thư, được ban quốc tính nhà Lê tên hiệu Lê Lan Hinh.
Nguyễn Thiên Tích, nhà Ngoại giao Việt Nam
Nguyễn Thiếp, nhà giáo và là danh sĩ cuối đời Hậu Lê và Tây Sơn.
Nguyễn Trãi: nhà quân sự, đại công thần khai quốc nhà Lê sơ, Danh nhân văn hóa thế giới
Nguyễn Trực: Lưỡng quốc trạng nguyên
Nguyễn Trường Tộ, nhà cải cách xã hội Việt Nam ở thế kỷ XIX
Nguyễn Xí: tướng lĩnh, nhà chính trị, đại công thần khai quốc nhà Hậu Lê.
Vạn Hạnh, thiền sư họ Nguyễn, người nuôi dạy Lý Công Uẩn, là cố vấn mọi chính sách cho 3 triều đại Đinh - Tiền Lê - Lý.
Quân sự
Ba anh em Nguyễn Khoan, Nguyễn Thủ Tiệp, Nguyễn Siêu, các thủ lĩnh thời loạn 12 sứ quân
Nguyễn Bặc, tướng lĩnh khai quốc nhà Đinh
Nguyễn Bình trung tướng đầu tiên Quân đội Nhân Dân Việt Nam
Nguyễn Cảnh Chân, tướng lĩnh nhà Hậu Trần
Nguyễn Chí Thanh: Đại tướng, tướng lĩnh chính trị của Quân đội Nhân dân Việt Nam
Nguyễn Chí Vịnh: tướng lĩnh Quân đội Nhân dân Việt Nam
Nguyễn Danh Lang, tướng lĩnh nhà Triệu
Nguyễn Danh Phương là thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa nông dân lớn Đàng Ngoài giữa thế kỷ XVIII
Nguyễn Đa Phương, tướng lĩnh cuối nhà Trần
Nguyễn Địa Lô Tướng của Trần Thánh Tông.
Nguyễn Đình Khoa, phi công Không quân Nhân dân Việt Nam, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Tham mưu phó Quân chủng Không quân.
Nguyễn Đình Thuận, Trung tướng Công an nhân dân Việt Nam.
Nguyễn Đình Tiết là một sĩ quan cấp cao trong Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm Thiếu tướng, nguyên Chánh Văn phòng Bộ Tổng Tham mưu.
Nguyễn Đức Xuyên, võ tướng đại thần đầu thời nhà Nguyễn.
Nguyễn Hữu Cảnh, quan của chúa Nguyễn, có công mở cõi miền Đông Nam Bộ, lập phủ Gia Định (Thành phố Hồ Chí Minh)
Nguyễn Hữu Cầu, thủ lĩnh một cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài lớn vào giữa thế kỷ XVIII
Nguyễn Hữu Chỉnh, tướng thời Lê trung hưng và Tây Sơn
Nguyễn Khánh, là một cựu tướng lĩnh gốc Binh chủng Nhảy dù của Quân lực Việt Nam Cộng hòa
Nguyễn Kim, công thần nhà Hậu Lê, cha của chúa Nguyễn đầu tiên ở Đàng Ngoài
Nguyễn Kính, công thần khai quốc nhà Mạc
Nguyễn Mạnh Đẩu là một sĩ quan cấp cao trong Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm đại Tướng.
Nguyễn Nhữ Lãm tướng lĩnh Nhà Lê sơ
Nguyễn Nộn, tướng lĩnh cuối thời Lý
Nguyễn Quyện (1511-1593), danh tướng nhà Mạc
Nguyễn Tam Trinh, tướng lĩnh thời Hai Bà Trưng
Nguyễn Tấn, tướng lĩnh nhà Đinh
Nguyễn Tất Tố, tướng nhà Ngô
Nguyễn Thị Định: nữ tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam
Nguyễn Thị Thanh Hà, nữ tướng thứ năm của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Nguyễn Thiện Thuật lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy
Nguyễn Thuyên, quan nhà Trần thời Trần Nhân Tông.
Nguyễn Tri Phương, tướng lĩnh, đại thần nhà Nguyễn
Nguyễn Trung Trực thủ lĩnh phong trào khởi nghĩa chống Pháp vào nửa cuối thế kỷ XIX ở Nam Bộ, Việt Nam
Nguyễn Văn Giáp (1837-1887) Một Thủ lĩnh xuất sắc, Lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19 ở miền Tây Bắc Việt Nam
Nguyễn Văn Lang, quân phiệt cuối thời Lê Sơ trong lịch sử Việt Nam
Nguyễn Văn Nhơn, danh tướng nhà Nguyễn.
Nguyễn Văn Thoại, tướng lĩnh nhà Nguyễn.
Nguyễn Văn Trỗi: là một anh hùng trong Chiến tranh Việt Nam
Nguyễn Viết Xuân: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân
Nguyễn Vỹ, tướng đầu tiên của lực lượng quân đội nhân dân Việt Nam.
Song Hào: tức Nguyễn Văn Khương, Thượng tướng, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam
Chính trị gia hiện đại

Chủ tịch Hồ Chí Minh
Bùi Lâm - tên thật là Nguyễn Văn Di, nguyên Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao
Đỗ Mười, tên thật là Nguyễn Duy Cống, nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam
Lê Quang Đạo, tức Nguyễn Đức Nguyện, nguyên Chủ tịch Quốc hội Việt Nam
Lê Thanh Nghị, tên thật là Nguyễn Khắc Xứng, nguyên Phó chủ tịch nước, nguyên Phó thủ tướng Chính phủ
Lê Văn Lương, tức Nguyễn Công Miều, Chính khách việt nam
Nguyễn Cảnh Dinh, nguyên Bộ trưởng Bộ Thủy lợi (nay được sát nhập vào Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn)
Nguyễn Cao Kỳ: Phó Tổng thống, Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa.
Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư
Nguyễn Công Tạn, nguyên Bộ trưởng bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Nguyễn Duy Trinh, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao
Nguyễn Dương, Bộ trưởng Bộ Công an
Nguyễn Dy Niên, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam
Nguyễn Đình Khang, Chủ tịch Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, nguyên Bí thư tỉnh ủy Hà Nam
Nguyễn Đình Lộc, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp
Nguyễn Đình Trung, phó bí thư Tỉnh ủy, đã được bầu giữ chức chủ tịch UBND Đắk Nông khóa III, nhiệm kỳ 2020 - 2022.
Nguyễn Đình Xứng ở xã Đồng Tiến, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa hiện là Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa.[3][4]
Nguyễn Đức Cảnh: chủ tịch công hội đỏ đầu tiên - tiền thân của tổ chức Công đoàn Việt Nam
Nguyễn Hạnh Phúc, Tổng Thư ký của Quốc hội, nguyên Bí thư tỉnh ủy Thái Bình
Nguyễn Hòa Bình, Chánh án tòa án nhân dân tối cao
Nguyễn Hồng Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ xây dựng
Nguyễn Hữu Thọ: Quyền Chủ tịch nước, nguyên Chủ tịch Quốc hội
Nguyễn Hữu Thụ, nguyên Bộ trưởng, Tổng thư ký Hội đồng Bộ trưởng
Nguyễn Khánh Toàn: nhà văn, nhà giáo, nhà chính trị
Nguyễn Khánh: Phó Thủ tướng Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
Nguyễn Khánh: Quốc trưởng, Thủ tướng, Đại tướng của Việt Nam Cộng hòa
Nguyễn Khoa Điềm là một nhà thơ, nhà chính trị Việt Nam
Nguyễn Kiệm: một nhà cách mạng Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX
Nguyễn Lương Bằng, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam
Nguyễn Mạnh Cầm, nguyên Đại biểu Quốc hội, nguyên Phó Thủ tướng, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao
Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông
Nguyễn Minh Hiển, nguyên Bộ trưởng bộ Giáo dục và Đào tạo
Nguyễn Minh Quang, nguyên Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường
Nguyễn Minh Triết, nguyên Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam
Nguyễn Ngọc Thiện, nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa thể thao và du lịch
Nguyễn Ngọc Thơ, thủ tướng Việt Nam Cộng Hòa
Nguyễn Ngọc Trìu, nguyên Bộ trưởng Bộ nông nghiệp
Nguyễn Phong Sắc, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương, Tổng Bí thư Đông Dương Cộng sản Đảng.
Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản, nguyên Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam.
Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ
Nguyễn Sinh Cung (tên khai sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh): Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Nguyễn Sinh Hùng, nguyên Chủ tịch Quốc hội Việt Nam
Nguyễn Tấn Dũng, nguyên Thủ tướng nước CHXHCN Việt Nam
Nguyễn Thái Bình, nguyên Bộ trưởng Bộ Nội vụ
Nguyễn Thái Học, Nhà cách mạng Việt Nam, người sáng lập Việt Nam Quốc dân Đảng.
Nguyễn Thanh Bình, nguyên Thường trực Ban Bí thư, nguyên Tổng Thanh tra chính phủ
Nguyễn Thị Bình: một nữ chính trị gia, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam
Nguyễn Thị Doan, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam
Nguyễn Thị Hằng, nguyên Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
Nguyễn Thị Kim Ngân, nguyên Chủ tịch Quốc hội Việt Nam
Nguyễn Thị Kim Tiến, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế
Nguyễn Thị Minh Khai: nhà cách mạng Việt Nam, một trong những người lãnh đạo Đảng Cộng sản Đông Dương
Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ
Nguyễn Trọng Nhân, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế
Nguyễn Văn An, nguyên Chủ tịch Quốc hội Nước CHXHCN Việt Nam
Nguyễn Văn Cừ, nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương
Nguyễn Văn Giàu, nguyên Thống đốc ngân hàng nhà nước Việt Nam
Nguyễn Văn Hiện, nguyên Chánh án Tòa án nhân dân tối cao
Nguyễn Văn Linh, nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam
Nguyễn Văn Lộc, nguyên Tổng Thanh tra Chính phủ
Nguyễn Văn Nên, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, nguyên Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ
Nguyễn Văn Nguyễn: một nhà báo, nhà cách mạng Việt Nam
Nguyễn Văn Thể, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải
Nguyễn Văn Thiệu: Tổng thống Việt Nam Cộng hòa
Nguyễn Văn Tố: Chủ tịch Quốc hội khóa I, Quốc vụ khanh trong Chính phủ liên hiệp Việt Nam lâm thời
Nguyễn Văn Trân, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội, nguyên Tổng Thanh tra Chính phủ
Nguyễn Vân Chi là một chính trị gia người Việt Nam. Bà là vợ của Vương Đình Huệ Chủ tịch Quốc hội Việt Nam và một trong 13 người trúng cử đại biểu Quốc hội khóa 14 tại đơn vị bầu cử tỉnh Nghệ An.
Nguyễn Xiển: Tổng Thư ký Đảng Xã hội Việt Nam
Nguyễn Xuân Cường, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Nguyễn Xuân Oánh: hai lần là Quyền Thủ tướng trong chính phủ Việt Nam Cộng hòa
Nguyễn Xuân Phúc: Chủ tịch nước Việt Nam, nguyên Thủ tướng Việt Nam, Chủ tịch ASEAN.
Trần Quốc Hoàn, tức Nguyễn Trọng Cảnh, nguyên Bộ trưởng Bộ công an
Nguyễn Kim Sơn: Bộ trưởng bộ Giáo dục và Đào tạo

Văn học
Hàn Thuyên, tức Nguyễn Thuyên nhà Văn thời Trần
Hoài Thanh và Hoài Chân: tức Nguyễn Đức Nguyên và Nguyễn Đức Phiên
Nguyễn Bính (1525-1605) nhà văn nhà sử học thời Lê Trung Hưng
Nguyễn Công Hoan, nhà Văn, nhà báo Việt Nam
Nguyễn Du, danh nhân văn hóa thế giới, nhà văn hóa Việt Nam thời Lê mạt, Nguyễn sơ
Nguyễn Dữ một danh sĩ thời Lê sơ, thời nhà Mạc và là tác giả sách Truyền kỳ mạn lục
Nguyễn Đình Chiểu: nhà thơ, nhà văn hóa trung đại
Nguyễn Đình Thi: là một nhà văn và nhạc sĩ Việt Nam thời hiện đại
Nguyễn Gia Thiều nhà thơ thời Lê
Nguyễn Hiến Lê, nhà văn Việt Nam
Nguyên Hồng tức Nguyễn Nguyên Hồng, là nhà văn có nhiều đóng góp to lớn cho nền văn học Việt Nam hiện đại
Nguyễn Huy Tưởng là một nhà văn, nhà viết kịch Việt Nam nổi tiếng
Nguyễn Khải là một nhà văn Việt Nam được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh
Nguyễn Khắc Hiếu, tức Tản Đà
Nguyễn Khuyến Tam Nguyên Yên Đổ
Nguyễn Minh Châu là một nhà văn viết truyện ngắn nổi tiếng
Nguyên Ngọc tức Nguyễn Văn Báu là một nhà văn, nhà báo, biên tập, dịch giả, nhà nghiên cứu văn hóa, giáo dục người Việt Nam
Nguyễn Sĩ Cố, nhà thơ và là quan nhà Trần, thầy của vua Trần Khâm.
Nguyễn Thi: là một nhà văn Việt Nam, được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh
Nguyễn Tuân: là một nhà văn của Việt Nam
Nguyễn Văn Lý nhà văn hóa, nhà giáo dục thời Nguyễn
Nguyễn Văn Siêu, là nhà thơ, nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam ở thế kỷ XIX
Thạch Lam tức Nguyễn Tường Vinh, Nhất Linh và Hoàng Đạo là 3 anh em nhà văn họ Nguyễn thuộc nhóm Tự Lực văn đoàn
Tô Hoài: tên khai sinh là Nguyễn Sen - một nhà văn Việt Nam nổi tiếng
Tố Hữu: tên thật là Nguyễn Kim Thành, một nhà thơ tiêu biểu của dòng thơ cách mạng Việt Nam
Xuân Quỳnh, tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, nhà thơ nữ xuất sắc trong nền văn học Việt Nam
Nguyễn Ngọc Tư
Nguyễn Nhật Ánh

Nghệ thuật
Nguyễn Ánh 9, nhạc sĩ
Nguyễn Cường, nhạc sĩ của Việt Nam, với các ca khúc viết về Tây Nguyên
Nguyễn Hải Ninh, đạo diễn, Nghệ sĩ nhân dân
Nguyễn Hồng Xuân tức Xuân Hồng, nhạc sĩ nhạc đỏ
Nguyễn Huy Thành, đạo diễn, Nghệ sĩ nhân dân
Nguyễn Lân Tuất, giáo sư và nhạc sĩ
Nguyễn Lê Việt Anh, diễn viên
Nguyễn Phan Chánh, danh họa trong nghệ thuật tranh lụa
Nguyễn Phú tức Trần Vũ, đạo diễn, Nghệ sĩ nhân dân
Nguyễn Quốc Hương, nhạc sĩ nhạc đỏ, Nghệ sĩ nhân dân
Nguyễn Thị Quyên, diễn viên Nhà hát Chèo Hà Nội, Nghệ sĩ ưu tú
Nguyễn Thị Vóc tức Bạch Trà, nghệ sĩ tuồng, Nghệ sĩ nhân dân
Nguyễn Trà Giang, nữ diễn viên đầu tiên nhận được danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân
Nguyễn Văn Cao tức Văn Cao: nhạc sĩ Việt Nam, tác giả của Tiến quân ca, quốc ca của Việt Nam
Nguyễn Văn Tuyên, người khai sinh ra nền tân nhạc Việt Nam
Nguyễn Văn Tỵ, Tổng thư ký đầu tiên của Hội Mỹ thuật Việt Nam, Giải thưởng Hồ Chí Minh
Nguyễn Xuân Khoát, nhạc sĩ, Chủ tịch đầu tiên của Hội Nhạc sĩ Việt Nam
Yên Lang tức Nguyễn Ngọc Thanh, soạn giả cải lương

Y học
Nguyễn Đại Năng, thầy thuốc thời Hồ
Nguyễn Tài Thu là Giáo sư bác sĩ nổi tiếng ở Việt Nam và Thế giới trong lĩnh vực Đông y.
Tiến sĩ thời hiện đại
Nguyễn Đình Đầu, nhà nghiên cứu nổi tiếng trong lĩnh vực địa lý, lịch sử Việt Nam.
Nguyễn Khắc Viện, nhà nghiên cứu văn hóa và tâm lý - y học - giáo dục
Nguyễn Lân Dũng, tiến sĩ sinh học, Nhà giáo nhân dân
Nguyễn Lân, giáo sư, Nhà giáo nhân dân, nhà biên soạn từ điển, Học giả của Việt Nam.
Nguyễn Mạnh Tường, nhà giáo, luật sư, nhà nghiên cứu Văn học
Nguyễn Quang Riệu, nhà vật lý thiên văn
Nguyễn Văn Huyên, giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ Quốc gia Giáo dục Việt Nam trong thời gian dài nhất
Nguyễn Văn Hưởng, giáo sư, bác sĩ, nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, Thầy thuốc nhân dân

Kinh tế
Johnathan Hạnh Nguyễn là một doanh nhân, ông là chủ tịch tập đoàn Liên Thái Bình Dương (IPP).
Nguyễn Đăng Quang, doanh nhân, tỉ phú USD người Việt.
Nguyễn Đình Quát, tỷ phú Việt Nam.
Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Thông tin truyền thông, cựu chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp – Viễn thông Quân đội (Viettel).
Nguyễn Phương Hằng, doanh nhân, Tổng Giám đốc và Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đại Nam.
Nguyễn Thành Nam, cựu Tổng Giám đốc FPT, hiện là Phó Chủ tịch HĐQT trường Đại học FPT. Ông có học vị tiến sĩ toán tại Liên Xô.
Nguyễn Thị Nga, doanh nhân, Chủ tịch Hội đồng quản trị Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeAbank).
Nguyễn Thị Phương Thảo, tỷ phú đô la, doanh nhân.
Nguyễn Văn Trường, doanh nhân Việt Nam.

Tôn giáo
Chân Nguyên, thiền sư Việt Nam
Định Không, Thiền sư thế kỷ thứ IX
Giác Hải, thiền sư Nhà Lý
Hòa thượng Thích Nhất Hạnh, tên thật Nguyễn Xuân Bảo, thiền sư Việt Nam khái sáng nhánh Phật giáo Làng Mai
Hòa thượng Thích Tâm Tịch, tên thật Nguyễn Đình Khuê, Pháp chủ thứ 2 của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Hòa thượng Thích Trí Tịnh, tên thật Nguyễn Văn Bình, Phó Pháp chủ đầu tiên kiêm Giám luật Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Mãn Giác, thiền sư Việt Nam
Nguyễn Minh Không, thiền sư nhà Lý
Tản Viên Sơn Thánh, tên thật là Nguyễn Tuấn
Trưởng lão Hòa thượng Thích Chơn Thiện.
Tổng Giám mục Nguyễn Văn Thuận
Tổng Giám mục Nguyễn Văn Nhơn

Hậu phi
Gia Dụ Hoàng hậu, vợ chúa Tiên Nguyễn Hoàng, mẹ sinh của chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên.
Nam Phương hoàng hậu, tên thật là Nguyễn Hữu Thị Lan, vợ vua Bảo Đại, vị hoàng hậu cuối cùng của lịch sử Việt Nam.
Nguyễn Gia Thị Anh, hoàng quý phi của vua Thành Thái.
Nguyễn Hữu Thị Nga, cung phi nổi tiếng của vua Thành Thái.
Nguyễn Hữu Thị Nhàn, chính cung của vua Đồng Khánh, Thái hoàng thái hậu cuối cùng của Việt Nam.
Nguyễn Nhược Thị Bích, thứ phi nổi tiếng hay chữ của vua Tự Đức.
Nguyễn Thị Anh tức Tuyên Từ thái hậu, phi tần của vua Lê Thái Tông, mẹ vua Lê Nhân Tông
Nguyễn Thị Cẩm, thứ phi của vua Tự Đức, mẹ nuôi của vua Đồng Khánh.
Nguyễn Thị Cận tức Chiêu Nhân, phi tần của Lê Hiến Tông, mẹ Lê Uy Mục.
Nguyễn Thị Đạo, hoàng hậu của vua Lê Tương Dực.
Nguyễn Thị Định, thứ phi của vua Thành Thái, mẹ sinh của vua Duy Tân.
Nguyễn Thị Hằng tức Trường Lạc hoàng hậu hay Huy Gia thái hậu, chính thất của Lê Thánh Tông, mẹ Lê Hiến Tông.
Nguyễn Thị Hoàn, nguyên là phi của Thế tử Nguyễn Phúc Luân, mẹ sinh của vua Gia Long.
Nguyễn Thị Hoàn, phi tần Lê Hiến Tông, mẹ Lê Túc Tông.
Nguyễn Thị Lan, sủng phi của chúa Minh Nguyễn Phúc Chu.
Nguyễn Thị Ngọc Bảo, vợ Thái vương Trịnh Kiểm, mẹ của Triết vương Trịnh Tùng.
Nguyễn Thị Ngọc Tuyền, vợ vua Mạc Thái Tổ, mẹ Mạc Thái Tông.
Nguyễn Thị Nhậm, Trắc phi của vua Thiệu Trị.
Nguyễn Thị Sen, hoàng hậu của Đinh Tiên Hoàng, bà tổ nghề may.
Nguyễn Thị Xuyên, thứ phi của vua Thiệu Trị, bà nội của vua Dục Đức.
Nguyễn Văn Thị Hương, thứ phi của vua Tự Đức, mẹ nuôi của vua Kiến Phúc.

Thể thao
Nguyễn Công Phượng, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Đình Toàn: vận động viên Taekwondo, từng vô địch Đông Nam Á, châu Á và thế giới nội dung biểu diễn quyền Taekwondo.
Nguyễn Hồng Sơn, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Hữu Kim Sơn, vận động viên bơi lội.
Nguyễn Minh Phương, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Quang Hải, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Thành Chung, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Thị Ánh Viên, vận động viên bơi lội.
Nguyễn Thị Thanh Nhã, nữ cầu thủ bóng đá
Nguyễn Thị Tuyết Dung, nữ cầu thủ bóng đá
Nguyễn Tiến Linh, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Tiến Minh, vận động viên cầu lông.
Nguyễn Trọng Hùng, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Trọng Huy, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Tuấn Anh, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Văn Toàn, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Văn Toản, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Xuân Luân, cầu thủ bóng đá.
Nguyễn Trọng Hoàng, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Quốc Việt, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Văn Quyết, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Mạnh Dũng , Cầu thủ bóng đá
Nguyễn Anh Đức, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Phong Hồng Duy, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Việt Phong, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Thành Long Giang, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Minh Trí, cầu thủ futsal
Nguyễn Khắc Khiêm, cầu thủ bóng đá
Nguyễn Hùng thiện Đức, cầu thủ bóng đá

Người đẹp
Á hậu 1 Hoa hậu Thế giới người Việt 2010 - Nguyễn Ngọc Kiều Khanh, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Thế giới 2010
Á hậu 1 Hoa hậu Thế giới Việt Nam 2019 - Nguyễn Hà Kiều Loan, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2019
Á hậu 1 Hoa hậu Việt Nam 2014 - Nguyễn Trần Huyền My, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2017
Á hậu 2 Hoa hậu Siêu quốc gia 2022, Á hậu 1 Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2019 - Nguyễn Huỳnh Kim Duyên, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Hoàn vũ 2021
Á hậu 2 Hoa hậu Thế giới Việt Nam 2019 - Nguyễn Tường San, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Quốc tế 2019
Á hậu 2 Hoa hậu Việt Nam 2020 - Nguyễn Lê Ngọc Thảo, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2020
Á hậu 2 Hoa hậu Biển Việt Nam 2016 - Nguyễn Đình Khánh Phương, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Siêu quốc gia 2017
Á hậu 2 Hoa hậu các Dân tộc Việt Nam 2013 - Nguyễn Thị Loan, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Thế giới 2014, Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2016, Hoa hậu Hoàn vũ 2017
Hoa hậu Các dân tộc Việt Nam 2007 - Nguyễn Thị Hoàng Nhung
Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2021 - Nguyễn Thúc Thùy Tiên, Á khôi 1 Hoa khôi Nam Bộ 2017, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Quốc tế 2018
Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2008 - Nguyễn Thùy Lâm, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Hoàn vũ 2008
Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2019 - Nguyễn Trần Khánh Vân, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Hoàn vũ 2020
Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2022, Hoa hậu Siêu quốc gia Việt Nam 2018 - Nguyễn Thị Ngọc Châu, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Siêu quốc gia 2019, Hoa hậu Hoàn vũ 2022
Hoa hậu Siêu quốc gia Châu Á 2018 - Nguyễn Minh Tú
Hoa khôi Đồng bằng Sông Cửu Long 2015 - Nguyễn Thị Lệ Nam Em, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Trái Đất 2016
Hoa hậu Trái Đất 2018 - Nguyễn Phương Khánh, Á hậu 2 Hoa hậu Biển Việt Nam Toàn cầu 2018
Hoa hậu Việt Nam 1990 - Nguyễn Diệu Hoa
Hoa hậu Việt Nam 1994 - Nguyễn Thu Thủy
Hoa hậu Việt Nam 1996 - Nguyễn Thiên Nga
Hoa hậu Việt Nam 1998 - Nguyễn Thị Ngọc Khánh
Hoa hậu Việt Nam 2004 - Nguyễn Thị Huyền, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Thế giới 2004
Hoa hậu Việt Nam 2014 - Nguyễn Cao Kỳ Duyên

Người cao tuổi
Nguyễn Thị Trù (4/5/1893 – 12/7/2016), được Hiệp hội Kỷ lục Thế giới công nhận ngày 23 tháng 4 năm 2015 là người cao tuổi nhất thế giới.

---

Các tin cũ hơn: